Οι Σεμιναριακές Διαλέξεις Ωνάση 2023, οι οποίες διεξήχθησαν από 03 έως 07 Ιουλίου στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης, έχουν ως στόχο την περαιτέρω εκπαίδευση και προώθηση νέων, ταλαντούχων επιστημόνων, μεταπτυχιακών και τελειόφοιτων φοιτητών από τον χώρο των θετικών επιστημών. Οι φετινές Διαλέξεις Ωνάση ήταν αφιερωμένες στις ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΡΑΙΟΥ ΦΩΤΟΣ (Applications of Extreme Light).

Κεντρικός Ομιλητής των φετινών διαλέξεων ήταν ο Νομπελίστας Gerard Mourou, ο οποίος έδωσε δημόσια ομιλία με τίτλο “PASSION EXTREME LIGHT: FOR THE GREATEST BENEFIT OF HUMAN KIND” την Τετάρτη 05 Ιουλίου 2023 στις 20:00μμ, στο Αμφιθέατρο Γ. Λιάνης στο ΙΤΕ. Η ομιλία απευθυνόταν στο ευρύ κοινό.

Στις Διαλέξεις Ωνάση 2023 συμμετείχαν συνολικά ως Ομιλητές, εννέα πρωτεργάτες στην περιοχή του Ακραίου Φωτός από Αμερική, Ευρώπη και Ασία.

Gerard Mourou
Professor, École Polytechnique, France
Nobel Prize (2018) in Physics

Jean – Claude Kieffer
Professor, INRS, Canada

Eleftherios Goulielmakis
Professor, University of Rostock, Germany

Maciej Lewenstein
Professor, ICFO, Spain

Victor Malka
Professor, Weizmann Institute of Science, Israel

Chang Hee Nam
Professor, Gwangju Institute of Science and Technology, Korea

Joerg Schreiber
Professor, Ludwig Maximillians Universitaet, Germany

Toshiki Tajima
Professor, University of California Irvine, USA

Paraskevas Tzallas
Research Director, FORTH, Greece

Στις Διαλέξεις Ωνάση 2023 έγιναν δεκτοί και συμμετείχαν 51 φοιτητές από Ιδρύματα της Ελλάδος και του εξωτερικού, που επιλέχθηκαν με κριτήριο τις υψηλές ακαδημαϊκές τους επιδόσεις και στους οποίους καλύφθηκαν τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής τους στο Ηράκλειο με την οικονομική συνδρομή του Ιδρύματος Ωνάση. έγιναν επίσης δεκτοί και συμμετείχαν (επιλεγμένοι με τα ίδια κριτήρια, αλλά χωρίς οικονομική ενίσχυση) 11 φοιτητές από τα Ιδρύματα της Κρήτης. Οι Σεμιναριακές Διαλέξεις Ωνάση διεξάγονται, με έναρξη το έτος 2001, φέτος για εικοστή όγδοη φορά στο Ηράκλειο Κρήτης, με τη συνεργασία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ωνάση και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Αναφέρονται πάντοτε σε θέματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της έρευνας, γι’ αυτό και έχουν καθιερωθεί ως ο πλέον υψηλού επιπέδου παρόμοιος θεσμός σε παγκόσμιο επίπεδο.

Κάθε κύκλος Διαλέξεων διαρκεί μία εβδομάδα. Μεταξύ των ομιλητών προηγούμενων ετών συμπεριλαμβάνονται 23 Νομπελίστες, 4 κάτοχοι του Βραβείου Turing και o βραβευθείς με το Fields Medal, Edward Witten. Στόχος του θεσμού είναι να δώσει την ευκαιρία σε ταλαντούχους νέους επιστήμονες, μεταπτυχιακούς και τελειόφοιτους προπτυχιακούς φοιτητές, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, να εκπαιδευτούν στα ερευνητικά προβλήματα αιχμής του πεδίου τους, υπό την καθοδήγηση κορυφαίων επιστημόνων από όλο τον κόσμο. Το Ίδρυμα Ωνάση έχει ως αποστολή του την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων όσων θέλουν να εξελίξουν την έρευνά τους, με τις καλύτερες δυνατές προοπτικές, στους τομείς της παιδείας, της υγείας και του πολιτισμού.

Σύντομη περιγραφή του περιεχομένου των Διαλέξεων Ωνάση 2023:

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΩΝΑΣΗ 2023 ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ

03 - 07 ΙΟΥΛΙΟΥ 2023, ΣΤΟ ΙΤΕ, ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΕΜΑ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΡΑΙΟΥ ΦΩΤΟΣ (Applications of Extreme Light)»

Όταν το λέιζερ εφευρέθηκε το 1960, οι άνθρωποι αναρωτιόντουσαν ποια θα ήταν η χρήση του. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα λέιζερ χρησιμοποιούνται σχεδόν παντού. Από την εφεύρεση του λέιζερ, οι ερευνητές προσπάθησαν να δημιουργήσουν όλο και πιο έντονους παλμούς λέιζερ που συνδυάζονται με την όλο και πιο μειωμένη διάρκειάς τους.

Η διάρκεια των παλμών λέιζερ και δευτερογενών πηγών τους, με τα χρόνια, μειώθηκε από χιλιοστά του δευτερολέπτου στη χρονική κλίμακα attosecond (δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου). Καθώς οι χαρακτηριστικοί χρόνοι κίνησης αυξάνονται με το μέγεθος του κινούμενου αντικειμένου, οι μικρής διάρκειας παλμοί επιτρέπουν τη μελέτη της εξαιρετικά γρήγορης δυναμικής που συμβαίνει στον μικρόκοσμο. Πράγματι για τη διερεύνηση φαινομένων πολύ μικρής διάρκειας, όπως μοριακές ή ατομικές διεργασίες σε αέρια, υγρά και στερεά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο τεχνικές που βασίζονται σε λέιζερ, καθώς τα ηλεκτρονικά δεν είναι αρκετά γρήγορα. Οι παλμοί attosecond μπορούν τώρα να χρησιμοποιηθούν, ως η ταχύτερη «κάμερα» όλων των εποχών, για την καταγραφή της υπερταχείας δυναμικής ηλεκτρονίων.

Τα λέιζερ υψηλής έντασης χρησιμοποιούνται σε σχετικιστικές και υπερσχετιστικές αλληλεπιδράσεις με την ύλη. Τέτοιες αλληλεπιδράσεις αποτελούν την βάση επιταχυντών σωματιδίων πολύ μικρών διαστάσεων και νέων πηγών ακτινοβολίας.

Εκτός από τη φυσική που βασίζεται στην περιέργεια, τα φιλικά προς το χρήστη συστήματα λέιζερ υψηλής ισχύος και εξαιρετικά βραχέων παλμών χρησιμοποιούνται σε πολλές βιομηχανικές, ιατρικές και άλλες πρακτικές εφαρμογές όπως π.χ. η διαθλαστική χειρουργική στην οφθαλμολογία. Το ταξίδι προς τα λέιζερ υψηλής ισχύος κορυφής, βραχέων παλμών έμοιαζε, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, να είχε φτάσει στο τέλος του δρόμου. Δεν ήταν πλέον δυνατό να αυξηθεί η έντασή των βραχέων παλμών χωρίς να καταστραφεί το υλικό ενίσχυσής τους. Εκείνη την εποχή, μια νέα τεχνική, γνωστή ως CPA, ήρθε να ξεπεράσει το σημείο συμφόρησης. Η διάρκεια ενός παλμού λέιζερ αρχικά αυξάνεται εσκεμμένα για να μειωθεί η έντασή του, ο μακρύς παλμός πλέον ενισχύεται χωρίς να καταστρέφει το υλικό ενίσχυσης λόγω της μειωμένης έντασης του και στην συνέχεια μειώνεται η διάρκεια του, συμπιέζοντάς τον χρονικά, δημιουργώντας υπερβραχείς παλμούς υψηλής ισχύος κρυφής. Η τεχνική CPA έχει φέρει επανάσταση στην επιστήμη και τις εφαρμογές των λέιζερ. Χρησιμοποιείται σε όλα τα λέιζερ υψηλής ισχύος κορυφής και αποτελεί πύλη σε νέους ερευνητικούς τομείς και εφαρμογές στη φυσική, τη χημεία, την ιατρική και τη βιομηχανία.

Οι φετινές Διαλέξεις Ωνάση είναι αφιερωμένες στην επιστήμη και τις εφαρμογές του ακραίου φωτός. Κεντρικός ομιλητής είναι ο Νομπελίστας Gerard Mourou, συν-εφευρέτης (με την τότε διδακτορική του φοιτήτρια Donna Strickland) του CPA. Οι επί μέρους παρουσιάσεις από κορυφαίους ερευνητές της επιστημονικής περιοχής θα καλύψουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με τρέχουσες και μελλοντικές εφαρμογές λέιζερ υψηλής ισχύος κορυφής, εξαιρετικά βραχέων παλμών.

Για περαιτέρω πληροφορίες:

Γιάννης Παπαμαστοράκης

Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

Επιστημονικός Υπεύθυνος των Διαλέξεων Ωνάση

Email: onassisf@admin.forth.gr